Wat een mooie ochtend op de Pabo in Breda waar ik een gastcollege mocht geven over hoogsensitiviteit. Er komt een betrokken lichting nieuwe leerkrachten aan die op de hoogte is van de talenten en valkuilen van hoogsensitieve kinderen en hun onderwijsbehoeften 
“Voorkom overprikkeling zodat het hoogsensitieve kind zijn talenten kan laten zien..”
Soms kunnen de emotionele prikkels van anderen een aanslag plegen op je energieverdeling. Halverwege de dag al de noodaccu moeten aansluiten en dan ’s avonds moe op de bank ploffen. De prikkels die je als hoogsensitief persoon op een dag te verwerken krijgt, kunnen heel overweldigend zijn. Wat zou het fijn zijn om een soort aan-uitknop te hebben, zodat je jouw energie over de dag kan verdelen en er thuis nog wat van over hebt. Aan de andere kant is het hebben van een sterk empathisch vermogen een waardevolle kwaliteit, die enorme betekenis kan hebben in je (professionele) omgang met anderen. Daarnaast zorgt ze voor een stuk zingeving. Zingeving voor een HSP is als benzine voor een motor. Het inzetten van je intuïtie blijkt hierin essentieel.
Van interoceptie naar intuïtie
Je ontvangt als mens de hele dag prikkels vanuit je zintuigen en emoties. Zowel van binnenin als van buitenaf. In combinatie met de ervaringen en kennis die je hebt opgedaan in je leven, is dat een mooie basis voor je intuïtie. De onbewuste mentale processen die aan de gang gaan na verwerking van sensorische input. “Het innerlijk weten”
De voorwaarde om er op te kunnen gaan vertrouwen is interoceptie. Het zintuig dat de prikkels en signalen in je lichaam waarneemt. Elke sensatie, een kriebel, kippenvel, vlindertje, borreltje, plopje, vleugje, warmte, energie, alles wat je voelt vanuit je binnenste. Door mindfulness, meditatie, stil staan bij wat je voelt in je lichaam en op welk moment, kun je steeds meer gaan luisteren naar je intuïtie. De volgende stap is zelfvertrouwen, durf te vertrouwen op wat je voelt.
“-Trust your gut-”
De schakel; van empathie naar compassie
Empathische personen krijgen allerlei signalen van de andere persoon binnen. Dit kost veel energie. Soms komen de verbale en non-verbale signalen van de ander niet overeen. Ook deze subtiele verschillen pak je als HSP op en kan voor verwarring zorgen. Daarnaast is het moeilijk om te filteren wat van jou is en wat van de ander. Als het je lukt deze signalen vanaf een afstand te observeren, krijg je ruimte. Ruimte voor jezelf en daardoor ruimte voor de ander.
Veel hoogsensitieve mensen hebben zichzelf geleerd om zich af te sluiten voor prikkels, omdat ze te overweldigend zijn. Eigenlijk sta je dan in een soort overlevingsstand, zonder waarachtig contact te maken uit zelfbescherming. Als je de schakel kunt vinden tussen deze overweldigende empathie en de ruimtegevende compassie, is afsluiten niet meer nodig. Dan kun je in een consult met een patiënt, een oudergesprek of een emotioneel verhaal van een collega reageren met compassie.
Compassie kun je zien als empathie met bescherming van jezelf. Je gebruikt de signalen die je binnenkrijgt om met aandacht te luisteren naar de ander zonder dat het je overweldigt. Je doet als het ware een stap achteruit. Je bent dan van betekenis voor die persoon, omdat je je kan inleven, maar ook de afstand kan bewaren om advies te kunnen geven als dat gewenst is. Dit is uiterst waardevol, zowel in je persoonlijke als professionele omgang met je medemens.
“-Find the switch-“
Als hoogsensitief persoon krijg je veel prikkels binnen en je verwerkt ze op een intense manier. Dat kan een last zijn. Je merkt op je werk dat je alle geluiden om je heen binnen krijgt, zoals een telefoongesprek van je collega, apparatuur dat aan het brommen is, de sterke geur van aftershave of parfum. Eenmaal thuis gekomen, wordt er aan alle kanten aan je getrokken. Er moet eten op tafel, de kinderen maken ruzie, de buren zijn de kozijnen aan het schuren.
Probeer eens te onderzoeken welk van jouw zintuigen de meeste prikkels binnen krijgen en probeer er je voordeel mee te doen. Is jouw gehoor sterk ontwikkeld? Wees je dan gedurende de dag bewust van fijne geluiden. De wind die ruist door de bomen, vogels die fluiten, mooie muziek, je dochter die voluit lacht om een grapje. Krijg je juist geuren heel sterk binnen? Registreer de lekkere geuren die voorbij komen. Vers gebakken appeltaart, pruttelende koffie, doe je lekkerste parfum op een sjaaltje en neem het mee voor onderweg.
De meeste hooggevoelige personen zijn masters in het oppikken van emoties en energieën van de ander. De sfeer in de ruimte, de spanning tussen personen. Dit kan heel waardevol zijn, zo ben jij vaak in staat om een conflict van alle kanten te bekijken en een oplossing aan te dragen waar niemand nog aan had gedacht. Koester dit talent al kost het je zelf veel energie. Als je leert te focussen op de voordelen en je te beschermen tegen de nadelen, zal je er zelfs energie uit krijgen. Compassie in plaats van empathie is het geheim. Je zal zingeving uit de situatie halen en zingeving voor een hoogsensitief persoon is als benzine voor een motor.
Als je hooggevoelig bent, is het een uitdaging om je energie over de dag te verdelen. Er komen meer prikkels binnen via je zintuigen en je verwerkt dit op een intense manier. De kans is dus groot dat de dag nog niet voorbij is, maar je al je energie al hebt verbruikt. Dan is het belangrijk om inzicht te krijgen op welke manier je de batterij weer kan opladen.
De natuur is in dit geval je supercharger. Heb je een lange vergadering voor de boeg? Of heb je de hele ochtend in een druk kantoor gewerkt met veel geluid om je heen? Merk je aan jezelf dat je geïrriteerd raakt of moe? Maak dan even een wandeling of ga lekker alleen in het zonnetje staan. Maak gebruik van je zintuigen om de natuur in je op te nemen. Je zult merken dat je je daarna beter voelt.
Daar heb ik geen tijd voor, hoor! Ik moet echt even dit telefoontje plegen! Ik heb het al zo druk! Zijn veelgehoorde excuses. Je denkt dat je effectief met je tijd om gaat, door alles achter elkaar te plannen, maar zo werkt het helaas niet. Neem even de tijd voor jezelf, zodat je daarna weer voor de volle 100% met je aandacht er bij kunt zijn. Je kunt de natuur ook een beetje naar binnen halen door een paar mooie planten in je werkruimte te zetten.
Ben je thuisgekomen na een drukke dag? Wacht dan heel even met je avondritueel.. ga eerst even in de tuin of op je balkon zitten, luister.. en kom tot rust. Op je vrije dag de natuur in, heerlijk! Ben je introvert? Dan is het fijn om alleen te gaan, even alleen met je gedachten.. Ben je extravert? Dan heb je waarschijnlijk al iemand uitgenodigd om mee te gaan. Een goede vriend of vriendin om fijn mee te praten, even mee te sparren.
En zo is je batterij weer vol!
Hooggevoelige kinderen laden ook op in de natuur. Een boswandeling, een paddenstoelen speurtocht, uitwaaien op het strand, de hond uitlaten, spelen in het park, de eendjes voeren. Dit zijn allemaal voorbeelden van oplaadmomenten voor hooggevoelige kinderen. Meteen een mooie gelegenheid om even een gesprekje te voeren over hoe de schooldag is verlopen. Dan hoeven ze daar ’s avonds in bed niet meer zo over te piekeren.
Bij jou kan ik net zo goed
in mijn blootje staan
een gedachtewolk boven mijn hoofd
en ondertiteling uit mijn mond
een vergrootglas voor de minieme
trekjes van irritatie, ongeduld of frustratie
een glinstering van ongeloof
een spatje verbazing
een zweempje teleurstelling
een druppeltje fascinatie
een splintertje bezorgdheid
voor jou zo duidelijk als een geschreven boek
Bij jou kan ik net zo goed
totaal mezelf zijn
Zonder leugentjes voor bestwil
of vleierijtjes zonder betekenis
of excuses die er niets toe doen
De kale waarheid
zonder oordeel
soms pijnlijk
altijd bevrijdend
